วันออกพรรษา 2566 กิจกรรมตักบาตรเทโว การทำบุญในวันออกพรรษา
การ ทำบุญวันออกพรรษา นั้นเรียกว่า การทำบุญตักบาตรเทโว หรือตักบาตรเทโวโรหณะ หรือตักบาตรดาวดึงส์ การตักบาตรเทโว จะกระทำในวันแรม 1 ค่ำ เดือน 11 คือหลังออกพรรษาแล้ว 1 วัน
วันออกพรรษา คือ วันสุดท้ายในการจําพรรษาของ พระภิกษุสงฆ์หรือวันที่สิ้นสุดระยะการจําพรรษาของพระภิกษุ ตามวินัยบัญญัติ โดยพระวินัยบัญญัติให้พระภิกษุต้องอยู่ประจําท่ี หรืออยู่ในวัดแห่งเดียวตลอดระยะเวลา ๓ เดือน ในช่วงฤดูฝน ซึ่งตรงกับวันขึ้น ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๑ (หรือข้ึน ๑๕ ค่ำ เดือน ๑๒ ในกรณีเข้าพรรษาหลัง) ของทุกปี วันออกพรรษา ๒๕๖๖ ปีนี้ตรงกับวันอาทิตย์ที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๖๖
ประวัติความเป็นมาของวันออกพรรษา
เมื่อพระพุทธเจ้าทรงประทับจําพรรษาอยู่ ณ พระเชตวัน มหาวิหารกรุงสาวัตถีน้ัน มีพระภิกษุกลุ่มหนึ่งแยกย้ายกันจําพรรษา อยู่ตามอารามรอบ ๆ นคร พระภิกษุเหล่าน้ันเกรงจะเกิด
การขัดแย้งทะเลาะวิวาทกันจนอยู่ไม่เป็นสุขตลอดพรรษา จึงได้ต้ังกติกาว่าจะไม่พูดจากัน (มูควัตร) เม่ือถึงวันออกพรรษา พระภิกษุเหล่านั้นก็พากันไปเข้าเฝ้าพระพุทธเจ้าที่พระเชตวันมหาวิหาร กราบทูลเรื่องท้ังหมดให้ทรงทราบ พระพุทธเจ้าจึงทรงตําหนิว่าอยู่กันเหมือนฝูงปศุสัตว์ แล้วทรงมี พระบรมพุทธานุญาตให้พระภิกษุกระทําการปวารณาต่อกันว่า
“อนุชานามิ ภิกขะเว วัสสัง วุตถานัง ภิกขูนัง ตีหิ ฐาเนหิ
ปะวาเรตุง ทิฏเฐนะ วา สุเตนะ วา ปะริสังกายะ วา…”
แปลว่า “ภิกษุทั้งหลาย เราอนุญาตให้ภิกษุทั้งหลายผู้จําพรรษาแล้วปวารณากัน
ในสามลักษณะ คือด้วยการเห็นก็ดี ด้วยการได้ยินก็ดี ด้วยการสงสัยก็ดี”
ความสําคัญของวันออกพรรษา
๑. พระสงฆ์ได้รับพระบรมพุทธานุญาตให้จาริกไปค้างแรมท่ีอื่นได้
๒. เมื่อออกพรรษาแล้วพระสงฆ์จะได้นําความรู้จากหลักธรรมและประสบการณ์ที่ได้รับ ระหว่างพรรษาไปเผยแพร่แก่ประชาชน
๓. ในวันออกพรรษา พระสงฆ์ได้ทําปวารณา เปิดโอกาสให้เพ่ือนภิกษุว่ากล่าวตักเตือน เรื่องความประพฤติของตนเพื่อให้เกิดความบริสุทธ์ิ ความเคารพนับถือ และความสามัคคีกันระหว่าง สมาชิกของสงฆ์
๔. พุทธศาสนิกชนได้นําแบบอย่างไปทําปวารณาเปิดโอกาสให้ผู้อื่นว่ากล่าวตักเตือนตนเอง เพื่อประโยชน์ต่อการพัฒนาตนและสร้างสรรค์สังคมต่อไป
การถือปฏิบัติวันออกพรรษาในประเทศไทย
วันออกพรรษานี้ เป็นวันปวารณาของพระสงฆ์ โดยตรงที่จะต้องประชุมกันทําปวารณากรรมแทนอุโบสถกรรม สําหรับพุทธศาสนิกชนฝ่ายคฤหัสถ์ก็ถือว่าเป็นวันพระสําคัญ มักนิยมไปทําบุญทําทานรักษาศีลและฟังธรรมเป็นกรณีพิเศษ นอกจากน้ียังมีประเพณีเนื่องด้วยวันออกพรรษาอีกอย่างหน่ึง เรียกว่า “ประเพณีตักบาตรเทโว”
คําว่า “ตักบาตรเทโว” มาจากคําเต็มว่า “ตักบาตรเทโวโรหณะ” คือการตักบาตรเนื่องใน โอกาสที่พระพุทธเจ้าเสด็จลงจากสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ซึ่งคัมภีร์อรรถกถาธรรมบทบันทึกไว้ว่า เมื่อพระพุทธเจ้าแสดงยมกปาฏิหาริย์ (ปาฏิหาริย์เป็นคู่ ๆ) ที่ต้นมะม่วง ใกล้เมืองสาวัตถีแล้ว ก็เสด็จขึ้นไปจําพรรษาที่ ๗ บนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์เพื่อเทศนาพระอภิธรรมโปรดพุทธมารดาเป็นเวลา ๓ เดือน ครั้นออกพรรษาแล้ว พระพุทธเจ้าจึงเสด็จลงสู่มนุษย์โลกทางบันไดพาดลงใกล้เมืองสังกัสสะ
สําหรับพิธีตักบาตรเทโวโรหณะ ท่ีนิยมกันทั่วไปในปัจจุบันนี้ นิยมจัดทําข้ึนในวัด และ ถือเป็นหน้าที่ของทางวัดน้ัน ๆ และทายก ทายิการ่วมกันจัด โดยมีวิธีการปฏิบัติดังต่อไปนี้
๑. ก่อนถึงวันแรม ๑ ค่ำ เดือน ๑๑ ซึ่งเป็นกําหนดวันทําบุญตักบาตรทางวัดจะจัดให้มี งานทําบุญตักบาตรเทโวโรหณะ โดยสิ่งท่ีต้องเตรียม คือ
ก) รถทรงพระพุทธรูป หรือคานหามพระพุทธรูป เพื่อชักหรือหามนําหน้าพระสงฆ์ ในการรับบาตร มีท่ีตั้งพระพุทธรูปทรงกลางประทับรถหรือคานหามด้วยราชวัติ ฉัตร ธงโดยรอบ พอสมควร มีที่ตั้งบาตรสําหรับรับบิณฑบาตตรงหน้าพระพุทธรูป ส่วนตัวรถหรือคานหามก็ประดับ ประดาให้งดงามได้ตามกําลังและศรัทธา สามารถใช้อุบาสกเป็นผู้เชิญพระพุทธรูปก็ได้ และมีผู้ถือบาตร ตามสําหรับบิณฑบาต
ข) พระพุทธรูปยืน ๑ องค์ จะเป็นขนาดเล็กหรือใหญ่ก็ได้ ถ้าได้พระปางอุ้มบาตร ถือว่าเหมาะกับเหตุการณ์ที่สุด แต่ถ้าไม่มีพระปางอุ้มบาตร สามารถใช้พระปางห้ามญาติ ปางห้ามสมุทร ปางรําพึง ปางถวายเนตร หรือปางลีลา ปางใดก็ได้ เพียงแต่ขอให้เป็นพระพุทธรูปยืนเท่านั้น ทั้งนี้ ไว้สําหรับเชิญขึ้นประดิษฐานบนรถทรงหรือคานหาม แล้วชักหรือหามนําขบวนรับบาตรเทโวโรหณะ โดยพระพุทธรูปนี้เป็นองค์แทนสมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ค) เตรียมสถานท่ีให้ทายก ทายิกาตั้งเครื่องใส่บาตร โดยจะจัดลานวัดหรือบริเวณ รอบ ๆอุโบสถ เป็นท่ีกลางแจ้ง จัดให้ตั้งเป็นแถวเรียงรายติดต่อกันไปเป็นลําดับ ๆ ถ้าทายก ทายิกา ไม่มากนัก ก็จัดแถวเดียวให้นั่งใส่อยู่ด้านเดียวกันทั้งหมด แต่ถ้ามากก็ให้จัดเป็น ๒ แถว โดย น่ังหันหน้าเข้าหากัน เว้นช่องกลางระหว่างแถวทั้ง ๒ ไว้สําหรับพระเดินรับบิณฑบาตพอสมควรก็ได
ฆ) แจ้งกําหนดการต่าง ๆ ให้ทายก ทายิกา ทราบล่วงหน้าก่อนว่าจะกําหนดให้ทําบุญตักบาตรพร้อมกัน เวลาใด ซึ่งวัดบางแห่งจัดให้มีพระธรรมเทศนา อนุโมทนาทาน หลังจากพระรับบาตรและฉันเสร็จแล้ว ๑ กัณฑ์ด้วย และวัด บางแห่งทายก ทายิกามีศรัทธาแรงกล้าก็จะขอให้ทางวัดจัดให้มี เทศน์ปุจฉาวิสัชนาในตอนบ่ายอีก ๑ กัณฑ์ แต่อย่างไรก็ตาม ส่ิงท่ีสําคัญคือ ต่อจากทําบุญตักบาตรนี้แล้วจะมีพิธีอะไรต่อไป ก็ต้องแจ้งกําหนดให้ทราบทั่วกันก่อนวันงาน
๒. สําหรับทายก ทายิกาผู้ศรัทธาจะทําบุญตักบาตรเทโวโรหณะ เมื่อทราบกําหนดจาก ทางวัดแล้ว จะต้องตระเตรียมและดําเนินการ ดังนี้
ก) เตรียมภัตตาหารสําหรับใส่บาตรตามศรัทธาของใส่บาตรนอกจากข้าว เครื่องคาวหวาน จัดเป็นห่อสําหรับใส่บาตรพระรูปหนึ่ง ๆ ตามธรรมเนียม แล้วยังมีสิ่งหน่ึงซึ่งถือเป็นประเพณี จะขาดเสียมิได้ในงานทําบุญตักบาตรเทโวโรหณะ นั่นคือ ข้าวต้มลูกโยน เพราะถือกันว่าเป็นสัญลักษณ์ ของงานนี้โดยเฉพาะ จึงจําเป็นต้องเตรียมของส่ิงนี้ไว้ใส่บาตรด้วย
ข) เมื่อถึงกําหนดวันตักบาตรเทโวโรหณะ ก็นําเครื่องใส่บาตรทั้งหมดไปตั้งวาง ยังสถานท่ีท่ีทางวัดจัดเตรียมให้ รอจนขบวนพระมาถึงตรงหน้าตนจึงใส่บาตร โดยให้ใส่ต้ังแต่ พระพุทธรูปในรถ หรือคานหามที่นําหน้าพระสงฆ์ไปเป็นลําดับ จนหมดพระสงฆ์ที่รับบิณฑบาตหรือ หมดของท่ีเตรียมมา
ค) เมื่อใส่บาตรแล้วก็เป็นอันเสร็จพิธี แต่ถ้าทางวัดจัดให้มีเทศน์ด้วย และพุทธบริษัท ผู้ศรัทธาจะฟังธรรมต่อ ก็ให้รออยู่ท่ีวัดจนถึงเวลาเทศน์หรือจะกลับบ้านก่อน แล้วมาฟังเทศน์เม่ือถึง เวลาเทศน์ก็ได้ตามแต่อัธยาศัย
การร่วมพิธีทําบุญตักบาตรเทโวโรหณะน้ี พุทธศาสนิกชนจะได้พร้อมใจกันทําบุญกุศล ต่าง ๆ ตามคติประเพณีท่ีเคยประพฤติปฏิบัติสืบ ๆ กันมาแต่โบราณกาล นอกจากจะได้บุญกุศล จากการทําบุญแล้ว ยังก่อให้เกิดความสามัคคีภายในชุมชน เพราะคนทั้งหลายเหล่าน้ันย่อมจะมา ร่วมแรงร่วมใจกันจัดการ เตรียมงาน และดําเนินพิธีตักบาตรเทโวโรหณะให้ลุล่วงไปได้ด้วยดี
หลักธรรมท่ีควรปฏิบัติ
ในเทศกาลออกพรรษานี้ มีหลักธรรมสําคัญท่ีควรนําไปปฏิบัติ คือ ปวารณา ได้แก่ การเปิดโอกาสให้ผู้อ่ืนว่ากล่าวตักเตือนตนเองได้ ในการปวารณานี้อาจแบ่งบุคคลออกเป็น ๒ ฝ่าย คือ
๑. ผู้ว่ากล่าวตักเตือน จะต้องเป็นผู้มีเมตตา ปรารถนาดีต่อผู้ท่ีตนว่ากล่าวตักเตือน เรียกว่า มีเมตตาทางกาย ทางวาจา และทางใจพร้อมมูล
๒. ผู้ถูกว่ากล่าวตักเตือน ต้องมีใจกว้าง มองเห็นความปรารถนาดีของผู้ตักเตือน ดีใจ มีผู้มาบอกขุมทรัพย์ให้
การปวารณาน้ี จึงเป็นคุณธรรมสร้างความสมัครสมานสามัคคีและดํารงความบริสุทธิ์ หมดจดไว้ในสังคมพระสงฆ์ การปวารณาแม้จะเป็นสังฆกรรมของสงฆ์ ก็อาจนํามาประยุกต์ใช้กับ สังคมชาวบ้านได้ด้วย เช่น การปวารณากันระหว่างสมาชิกในครอบครัว ในสถานศึกษา ในสถานท่ี ทํางาน พนักงานในห้างร้าน บริษัท และหน่วยราชการ เป็นต้น
กิจกรรมต่าง ๆ ที่ควรปฏิบัติในวันออกพรรษา
๑. ทําบุญตักบาตรอุทิศส่วนกุศลให้แก่ญาติผู้ล่วงลับ
๒. ไปวัดเพื่อปฏิบัติธรรม ฟังพระธรรมเทศนา
๓. ร่วมกุศลธรรม “ตักบาตรเทโว”
๔. ปัดกวาดบ้านเรือนให้สะอาด ประดับธงชาติตามอาคารบ้านเรือนและสถานที่ราชการ
และประดับธงชาติและธงธรรมจักรตามวัดและสถานที่สําคัญทางพระพุทธศาสนา
๕. ตามสถานที่ราชการ สถานท่ีศึกษาและท่ีวัด ควรจัดให้มีนิทรรศการ การบรรยาย
หรือบรรยายธรรมเก่ียวกับวันออกพรรษา ฯลฯ เพื่อให้ความรู้แก่ประชาชนและผู้สนใจทั่วไป
บทความต้นฉบับ – กระทรวงวัฒนธรรม
ภาพ – dhammathai.org
ธัมมจักกัปปวัตนสูตร เป็นปฐมเทศนาที่พระพุทธเจ้าทรงแสดงแก่พระปัญจวัคคีย์ ทั้ง ๕ คนได้แก่ โกณฑัญญะ วัปปะ ภัททิยะ มหานามะ และอัสสชิ เมื่อพระผู้มีพระภาคตรัสธัมมจักกัปปวัตนสูตรนี้อยู่ ดวงตาเห็นธรรม ปราศจากธุลีปราศจากมลทิน ก็ได้เกิดขึ้นแก่ท่านพระโกณฑัญญะ… อ่านเพิ่มเติม..
“ปลาหมอคางดำ” เอเลี่ยนสปีชีส์ ระบาดหนักก่อนลุกลามบานปลาย ทำลายระบบนิเวศพันธุ์ปลาท้องถิ่นถึงขั้นสูญพันธุ์ ประมงสงขลา เปิดสายด่วนประกาศจับ สำนักงานประมงจังหวัดสงขลา ประชาสัมพันธ์ว่า ประกาศจับปลาหมอคางดำ ลักษณะภายนอกคล้ายคลึงกับปลาหมอเทศ พบได้ทั้งน้ำจืด บริเวณปากแม่น้ำที่เป็นน้ำกร่อย ป่าชายเลน และในทะเล เพศผู้จะมีสีดำบริเวณหัว… อ่านเพิ่มเติม..
27 มิถุนายน วันแว่นตากันแดด (National Sunglasses Day) ถูกจัดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองและรณรงค์ให้คนทั่วโลกเห็นความสำคัญของการสวมใส่แว่นตากันแดด แว่นกันแดด หนึ่งในอุปกรณ์ที่มีความจำเป็นอย่างมาก หน้าที่หลักจริงๆ คือทำหน้าที่เป็นเกราะปกป้องดวงตาของเราจากแสงแดดที่มีรังสียูวีเอและรังสียูวีบี ที่อาจทำให้สุขภาพตาเราเสื่อมสภาพได้เร็วขึ้น แว่นกันแดด ถือว่าเป็นเครื่องประดับตามแฟชัน โดยเฉพาะตามชายหาด… อ่านเพิ่มเติม..
อานิสงส์ของการสวดมนต์ การสวดมนต์ไหว้พระ สรรเสริญคุณพระรัตนตรัย เป็นบุญกิริยาวัตถุประการหนึ่งที่ชาวพุทธ นิยมปฏิบัติสืบต่อกันมาช้านาน เพราะการสวดมนต์ ไหว้พระ จะทําให้จิตใจสงบ มีสมาธิ เกิดสติปัญญา เกิดสิริมงคลกับชีวิต และได้รับอานิสงส์ คือ 1. ทำให้มีสุขภาพดี… อ่านเพิ่มเติม..
ปภ. แนะการเปิดใช้สัญญาณไฟอย่า่งถูกวิธี ช่วยลดอุบัติเหตุทางถนน ปลอดภัยในทุกการขับขี่ เปิดใช้สัญญาณไฟแบบไหนใช้เมื่อไร เช็กเลย!! การเปิดใช้สัญญาณไฟ เป็นการสื่อสารให้ผู้ร่วมใช้เส้นทางทราบทิศทางการเดินรถ หากใช้ไม่เหมาะสมกับสถานการณ์ อาจสร้างความเข้าใจผิดและเป็นสาเหตุให้เกิดอุบัติเหตุได้ ไฟเบรก เปิดใช้เมื่อรถจอดติดสัญญาณไฟ โดยเฉพาะช่วงเวลากลางคืน และยังไม่มีรถมาจอดต่อท้าย เพื่อให้ผู้ขับรถคันอื่นทราบว่ามีรถจอด… อ่านเพิ่มเติม..
พบชาโบราณพันธุ์หายาก ที่หน่วยจัดการต้นน้ำแม่ศึก จ.เชียงใหม่ มีความเสี่ยงสูงที่จะถูกคุกคามเนื่องมีความต้องการของนักลงทุนต่างประเทศสำหรับการผลิตเครื่องดื่มจากใบชาโบราณในราคาสูง 12 มิถุนายน 2567 นายสราวุธ ปัสสาคร หัวหน้าหน่วยจัดการต้นน้ำแม่ศึก เปิดเผยว่า ตามที่นายกริชสยาม คงสตรี ผู้อำนวยการสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์ที่ 16… อ่านเพิ่มเติม..
This website uses cookies.